آب جلبک زده، بر روی انسان و حیوانات، اثرات منفی زیادی می‌گذارد و باعث بروز بیماری در آنها می‌شود. به همین دلیل؛ جلوگیری از به وجود آمدن جلبک در مخزن آب، از گذشته تا به امروز، همواره یک دغدغه در هنگام ذخیره‌سازی آب در مخزن بوده است. در این مقاله، دلایل به وجود آمدن جلبک و همینطور روش‌های جلوگیری و از بین بردن این گیاه را بررسی می‌کنیم.
دلایل به وجود آمدن جلبک در مخزن آب
اصلی‌ترین دلیل برای به وجود آمدن جلبک در منبع آب، تابش نور خورشید به مخزن است. در لیست زیر برخی موارد دیگر را نیز معرفی می‌کنیم:
- تابش نور آفتاب به آب درون مخزن
- راکد ماندن آب مخزن
- وجود مواد خاصی مانند مواد مغذی در مخزن
- قرار دادن مخزن در محل نامناسب
- گرمای شدید هوا
روش‌های جلوگیری از به وجود آمدن جلبک در مخزن آب
جلبک مانند باکتری و دیگر آلودگی‌ها، باعث ایجاد بوی بد آب مخزن و مریضی‌های متعدد می‌شود. در ادامه، راهکارهای جلوگیری و از بین بردن جلبک در مخزن آب را بررسی می‌کنیم.
استفاده از مخزن پلاستیکی بجای فلزی
یکی از مشکلاتی که مخازن فلزی معمولا بیشتر با آن روبرو هستند، ایجاد شدن جلبک در آنهاست که طعم و بوی آب درون مخزن را تغییر می‌دهد. این نوع مخزن، به دلیل داشتن درزها و سطح داخلی خشن‌تر، بیشتر مستعد تجمع رسوبات و رشد جلبک هستند. همچنین، اگر مخازن فلزی به درستی پوشش‌دهی و نگهداری نشوند، ممکن است دچار زنگ زدگی شوند که این نیز می‌تواند به رشد جلبک کمک کند.
مخزن پلاستیکی تولید شده از مواد پلی اتیلن که امروزه به بهترین جایگزین مخزن فلزی تبدیل شده؛ به دلیل ویژگی‌های خاص خود، کمتر مستعد رشد جلبک است. این مخازن دارای سطح داخلی صاف و بدون درز هستند که مانع از تجمع رسوبات و رشد جلبک می‌شوند. ضمن اینکه مخزن پلی اتیلن چند لایه، دارای لایه‌های محافظ در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) است که از رشد جلبک جلوگیری می‌کند.
لایه میانی سیاه رنگ مخزن پلاستیکی (پلی اتیلن)
مخزن سه لایه آنتی باکتریال
مخزن پلاستیکی (سه لایه و چهار لایه)، برای شرایطی که امکان ایجاد جلبک در آب مخزن وجود دارد، بهترین انتخاب است. این مخزن دارای یک لایه میانی سیاه رنگ است که مانع از ورود نور خورشید به داخل آن می‌شود. این لایه در زمانی که مخزن در مقابل تابش مستقیم نور خورشید قرار می‌گیرد، از عبور نور و ایجاد جلبک در مخزن جلوگیری می‌کند.
استفاده از مخازن تیره نیز اجازه عبور اشعه فرابنفش خورشید را به داخل مخزن نمی‌دهد. اما باید توجه داشت که در صورت ورود اندکی نور به منبع آب یا قرار گرفتن در معرض دمای بالا و گرمای شدید، احتمال رشد جلبک در مخزن افزایش می‌یابد.
کارخانه تهران پلیمر یارا در زمینه تولید مخازن چند لایه، توانسته مخزنی را با خاصیت ضد جلبک و ضد آلودگی، تحت عنوان 'مخزن آنتی باکتریال' تولید کند. این شرکت، اولین و تنها تولید کننده این نوع مخزن است که محصول خود را به عنوان اختراع در زمینه تولید، در سازمان ثبت اسناد کشور به ثبت رسانده و با استفاده از مواد نانو توانسته مخازن را با خاصیت ضد باکتری تولید کند.
نصب مخزن در محل مناسب
در صورتی که از مخازن چند لایه استفاده نمی‌کنید و قصد دارید تا از ایجاد جلبک در مخزن جلوگیری کنید؛ تنها راه، دور نگه داشتن مخزن از نور آفتاب است. در این شرایط باید مخزن را در محیطی تاریک قرار دهید یا از سایه‌بان برای جلوگیری از تابش نور آفتاب به آن استفاده کنید.
همینطور توجه داشته باشید که آب و هوای اطراف مخزن گرم نباشد؛ زیرا آب و هوای گرم نیز باعث ایجاد جلبک در مخزن می‌شود. به همین دلیل، استفاده از مخزن تک لایه در محیطی که دمای مناسب داشته باشد، واجب است.
خنک نگه داشتن مخزن آب
در صورتی که از مخزن تک لایه استفاده می‌کنید و همینطور قادر به قرار دادن مخزن در موقعیتی که در معرض تابش نور خورشید قرار نگیرد، نیستید؛ بهترین راهکار، قرار دادن عایق مخصوص برای پوشش کامل منبع آب است. در این شرایط، باید توجه داشته باشید که تمامی لوله‌ها و اتصالات منبع آب را نیز به درستی عایق‌بندی کنید، تا تمام محفظه‌های ورود نور به داخل منبع آب بسته شود.
پاکسازی و شستشوی مخزن به صورت دوره‌ای
یکی دیگر از راههای جلوگیری از ایجاد جلبک در مخزن، پاکسازی و تمیزکاری منبع آب به صورت دوره‌ای و منظم است. عوامل مختلفی مانند در معرض آفتاب بودن، میزان آلودگی آب شهری، جنس مخزن و… در تعیین فاصله زمانیِ تمیز کردن مخزن تاثیر دارد. شستشوی مخزن، علاوه بر اینکه برای از بین بردن جلبک هم موثر است، باعث افزایش طول عمر مخزن می‌شود. البته، رعایت دستورالعمل‌ها و انجام اصولی فرآیند شستشو هم اهمیت زیادی دارد.
پاکسازی و شستشوی مخزن برای از بین بردن جلبک
استفاده از سفید کننده و سرکه
سفید کننده (معمولا آب ژاول) پس از تماس با جلبک، باعث از بین رفتن سلول‌های این گیاه می‌شود، اما نباید اولین گزینه برای استفاده باشد و تنها در زمان شستشوی مخزن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرکه نیز همانند سفید کننده، به دلیل اینکه از جوش شیرین تشکیل شده، برای تمیزکاری مخزن مناسب است.
اما به طور کلی، زمانی که از سفید کننده، سرکه یا کلر استفاده می‌کنید؛ باید محلولی به اندازه ۴ لیتر آب را با اضافه کردن ۴ قاشق چایخوری تهیه کنید و با اضافه کردن آنها، سطح مخزن را شسته و با شلنگ آب‌کشی کنید. توجه داشته باشید؛ در صورت رعایت نکردن دستورالعمل‌ها، ممکن است این محلول به سلامت افراد و حیوانات آسیب می‌زند و نتیجه عکس بدهد.
استفاده از فیلترهای تصفیه کننده آب
استفاده از دستگاه تصفیه آب چندمرحله‌ای و فیلترهای مخصوص، یکی دیگر از روش‌هایی است که برای پیشگیری از رشد جلبک در مخزن بسیار مناسب است. فیلتراسیون کردن مخزن، مانع از رشد و تجمع جلبک‌ها می‌شود. دلیل آن استفاده از مواد شیمیایی موجود در فیلتراسیون‌ها است که برای سلامتی انسان بی ضرر است.
استفاده از کلر
کلر باعث توقف رشد جلبک می‌شود و علاوه بر اینکه جلبک را از بین می‌برد، از آب در برابر سایر آلودگی‌ها محافظت می‌کند. در زمان اضافه کردن کلر به آب، باید توجه داشته باشید که مقدار آن زیاد نباشد. (استفاده از کلر به میزان ۴ یا ۵ میلی‌لیتر مناسب است و در طعم و مزه آب نیز تغییری به وجود نمی‌آورد.)
نتیجه‌گیری
جلبک زدن مخزن باعث غیر قابل استفاده شدنِ آب مخزن می‌شود. از زمان ظهور مخازن پلی اتیلن، این مشکل تا حدود زیادی حل شده است و روش‌های زیادی برای پیشگیری و از بین بردن مخزن وجود دارد. جلوگیری از ایجاد جلبک در مخزن آب، بسیار کاربردی‌تر و بهتر از پاکسازی این گیاه، پس از ایجاد و رشد آن در مخزن آب است.
